Nëse keni pasur ndonjëherë kuriozitet të dini se sa lart fluturon avioni gjatë një udhëtimi dhe pse pikërisht në atë lartësi, ky artikull është për ju. Lartësia e fluturimit nuk është e zgjedhur rastësisht, por është një vendim i bazuar në rregulla të sakta të trafikut ajror, efikasiteti të karburantit, sigurisë dhe faktorëve meteorologjikë. Ja gjithçka që duhet të dini për “rrugët ajrore” ku udhëtojnë avionët civilë.
Sa lart fluturojnë avionët civilë?
Avionët komercialë të pasagjerëve zakonisht fluturojnë në një lartësi midis 30,000 dhe 40,000 feet, që përkthehet afërsisht 9,000 deri në 12,000 metra mbi nivelin e detit. Lartësia më e zakonshme është rreth 35,000 feet (rreth 10,700 metra).
Kjo zonë në atmosferë njihet si troposfera e sipërme, ku ajri është ende i mjaftueshëm për të mbështetur djegien e karburantit në motorë, por edhe mjaftueshëm i hollë për të minimizuar rezistencën e ajrit.
Pse fluturojnë në këto lartësi të caktuara?
Lartësia optimale ofron një balancë ideale mes efikasitetit dhe sigurisë:
-
Rezistencë më e ulët e ajrit: Në lartësi më të mëdha, ajri është më i rrallë. Kjo do të thotë më pak rezistencë ndaj avionit dhe më pak konsum karburanti.
-
Kursim karburanti: Fluturimi në lartësi më të madhe është më ekonomik, pasi motorët punojnë në mënyrë më efikase.
-
Shmangia e turbulencave: Shumica e turbulencave ndodhin në lartësitë më të ulëta, kështu që fluturimi më lart rrit rehatinë për pasagjerët.
-
Siguri më e madhe në rast emergjence: Nëse ndodh një problem teknik, një avion që fluturon më lart ka më shumë kohë dhe hapësirë për të reaguar dhe për të bërë një ulje emergjente.
Pse disa avionë fluturojnë me lartësi “tek” dhe disa me “çift”?
Ky është një rregull ndërkombëtar i menaxhimit të trafikut ajror, i quajtur “semicircular rule” ose “regulli gjysmë-rrethor”. Ai ndihmon për të shmangur përplasjet dhe për të organizuar trafikun ajror:
-
Avionët që fluturojnë në drejtim lindje (Psh nga New York në Londër) përdorin lartësi tek: si p.sh. 33,000 – 35,000 – 37,000 feet.
-
Avionët që fluturojnë në drejtim perëndim (Nga Londra në New York) përdorin lartësi çift: si p.sh. 32,000 – 34,000 – 36,000 feet
Kjo ndarje e thjeshtë por efektive ul në mënyrë drastike mundësinë e përplasjeve në ajër, shkruan skyweb.al.
Si ndikon lartësia në konsumin e karburantit?
Në mënyrë paradoksale, edhe pse motorët duhet të punojnë më shumë për të arritur në lartësi të madhe, konsumi i karburantit bie sapo avioni arrin në lartësinë e udhëtimit (cruise altitude).
Kjo ndodh për dy arsye kryesore:
-
Ajri më i hollë në lartësi të madhe bën që avioni të përballet me më pak fërkim dhe rezistencë.
-
Motori punon në mënyrë më efikase, duke përdorur më pak karburant për të ruajtur një shpejtësi të qëndrueshme.
Për këtë arsye, pilotët dhe sistemet automatike kërkojnë gjithmonë “optimum flight level” që balancojnë peshën e avionit, drejtimin e erës dhe distancën për të minimizuar konsumin.
Si ndikon moti dhe pesha në zgjedhjen e lartësisë?
Lartësia nuk është e njëjtë në çdo fluturim. Ajo ndikohet nga:
-
Drejtimi dhe forca e erës: Fluturimi në lartësi me erëra kundër mund të rrisë konsumin, ndaj zgjidhen lartësi më të favorshme.
-
Pesha e avionit: Në nisje, kur avioni është më i rëndë, mund të fluturojë më ulët, dhe të ngrihet më lart më vonë kur pesha bie (p.sh. pas konsumimit të karburantit).
- Trajektorja dhe destinacioni: Për fluturime të shkurtra mund të mos ketë kuptim që avioni të ngrihet shumë lart, sepse do të duhet të ulet përsëri menjëherë.
A fluturojnë të gjithë avionët në të njëjtën lartësi?
Jo. Ja një përmbledhje:
-
Avionët komercialë të mëdhenj: 30,000 – 40,000 këmbë.
-
Avionët rajonalë ose të vegjël: 20,000 – 30,000 këmbë.
-
Helikopterët dhe avionët privatë të vegjël: zakonisht nën 10,000 këmbë.
-
Avionët ushtarakë dhe ata që përdorin teknologji të veçantë: mund të fluturojnë edhe më lart, deri në 60,000 këmbë.
Ndiqni SKYWEB.AL për më shumë kuriozitete të ngjashme! /skyweb.al
